Turizmi, Shqipëria dhe Antigua

Nga Edona Llukaçaj

Ka disa vite që gjej një mënyrë të drejtpërdrejt a të tërthortë të diskutoj me studentët e mi “A Small Place” (Një vend i vogël- 1988) të shkrimtares amerikano -antiguane Jamaica Kincaid.

“A Small Place” është një libërth – prozë jofiksjonale – i fuqishëm, ku fituesja e shumë çmimeve ndërkombëtare në gazetari dhe letërsi flet për problemet e trashëguara të vendlindjes së saj, Antiguas, një perlë turistike në Karaibe.

Shumë larg gjeografikisht dhe me një histori tronditëse kolonizimi dhe postkolonizimi, në pamje të parë ishulli i Antiguas nuk ka thuajse asgjë të përbashkët me Shqipërinë, por shumicës së studentëve të mi iu duket se Kincaid përshkruan atë çfarë ata po dëshmojnë në vendin tonë.

Libri fokusohet në gjendjen e ishullit ekzotik ku gjithçka varet nga turizmi. Resortet luksoze dhe hotelet më modeste, të vendosura pranë bukurive përrallore të Antiguas, premtojnë pushime të paharrueshme për vizitorët e shumtë. Aeroporti dhe porti, po ashtu, janë ideuar për t’i shërbyer parësisht turistëve të shumëpritur.

Kjo studentëve të mi i kujton resortet dhe hotelet me shumë yje në “xhevahirin tonë mesdhetar”, çfarë po i bën bukuritë natyrore shqiptare përditë e më pak të prekshme për vendasit. Po ashtu, ata flasin për transformimin e aeroportit “Nënë Tereza”, ndërtimin e kushtueshëm të atij të Vlorës, për ndërhyrjet në portin e Durrësit dhe të Vlorës e për tunele të hapura me emergjencë, të cilat nga vera do jenë gati për kalimin e mjeteve të turstëve.

Edhe arsimimi i popullit të vogël të Antiguas, sipas Kincaid, është në linjë me politikat qeveritare për zhvillimin prioritar të turizmit. Shumica dërrmuese e të rinjve nxiten të studiojnë në shkolla profesionale që mundësojne karriera në sektorin e turizmit apo në sektore të ndërlidhura të shërbimit. Kjo bën që ajo pakicë e guximshme që dëshirojnë të studiojnë të largohet nga vendi dhe të rriten e kontribuojë tjetërkund, si vetë autorja.

Edhe kjo iu duket studentëve të mi shumë e ngjashme me zgjedhjet me të cilat ata vetë përballen. Një shkollim profesional, sidomos në turizëm, a ndonjë zeje që tumbetohen fuqishëm edhe nga pushtetarët do ia mbushë barkun. Përndryshe iu duhet të marrin rrugët. E meqë dijen nuk e kemi prioritet, universitetet shqiptare mpaken pashmangshmërisht në hullinë e mungesës së studentëve dhe mundësisë për kërkim të mirëfilltë shkencor, derisa të mbyllen se nuk i hynë kujt në punë.

Në “A Small Place”, Kincaid tregon se si turizmi a çdo mundësi në Antigua është nën kontrollin e një grusht njerëzish, politikanë me profesion ose me lidhje të ngushta me politikën. Ndodh edhe që korrupsoini galopant i këtyre të gjithëpushtetshëmve të bëhet aq evident sa populli kinse të qetësohet me ndonjë hetim a dënim minimal. Por kjo nuk e ndryshon faktin se po ata, – pakica me llogari bankare të fshehta – vijojnë të përfitojnë nga investimet strategjike dhe zhvillimore. Afërmendësh, kjo i kujton të rinjve me të cilët punoj aferat majtas e djathtas me kryeministra, zëvendës kryeministra, ministra e kryebashkiakë të përlyer, që japin pak e aspak llogari e që paturpësisht vijojnë të rrinë në qarkullim me pretendime gjithëfarësoj.

Si Kincaid vëren, fytyra më e shëmtuar e turizmit është ajo që fshihet me fanatizëm nga sytë e turistit “që të mos ia prishë pushimet”. Është fytyra e varfërisë dhe pamundësisë jashtë resorteve. E rrugëve që nuk i vihet dorë dhe që lundrojnë në plehrat e luksit, se nuk janë itinerare vizitorësh. Është sekreti i gjithëditur i eskortave dhe plagët shoqërore që sjellin. Është kultura e njehsuar me një pjatë ushqim bio. Mbi të gjitha, është pasiguria e një të ardhme ndërtuar me trende sezonale.

Prandaj, si duket, studentët e mi nuk i ngazëllen fort investimi potencial i Affinity Partners të Kushner në Sazan e Zvërnec. As jahtet tre-dimensionale në porte e resorte me para arabe nuk i bëjnë fort përshtypje. Nuk ia ndriçon jetën fakti se Shqipëria mund të quhet edhe për ca vite, nga artikuj shpesh te paguar, “perlë e pazbuluar”. I bezdis thellësisht etiketimi “ekzotik” dhe vëmendja velëse kushtuar turizmit. E konsiderojnë një shoshë përdorur për të mbuluar zhvillimin e munguar të të tjera fushave në vend.

Thjesht, nuk duan të jenë “një vend i vogël”, “një Antigua mesdhetare”. Nuk duan që të jetën ta kenë të varur nga huqet e vizitorëve, nuk duan që të ardhmen t’ia vjedhë turizmi./Dita